Badania sportowe dla dzieci. Medycyna sportowa a kontuzje

Czy kiedykolwiek słyszałeś o poradni medycyny sportowej? Sama nazwa wskazuje, że specjaliści tam pracujący, mają niezbędne kompetencje, by orzekać zdolność pacjentów do uprawiania określonej dyscypliny sportu. Jeśli chcesz sprawdzić, czy twój mały zawodnik – dziecko – może pływać, trenować sztuki walki, zapisać się do klubu piłkarskiego, ten temat powinien Cię zainteresować. Sprawdź, czym zajmuje się lekarz medycyny sportowej i jaka jest jego rola w kontekście oceny stanu zdrowia oraz możliwości uprawiania sportu przez dzieci i młodzież.

Czym jest zdolność do uprawiania sportu?

Z dniem 1 marca 2029 zostało wydane rozporządzenie Ministra Zdrowia, które dotyczyło zasad orzekania przez lekarzy zdolności do uprawiania określonych aktywności fizycznych przez dzieci i młodzież. Dlaczego zarządzenie Ministra Zdrowia jest tu tak istotne? Ponieważ jest to jedno z działań mających na celu niwelowania negatywnych skutków chorób cywilizacyjnych takich jak nadwaga i otyłość w grupie dzieci i młodzieży Rozporządzenie dotyczy w szczególności kwestii orzeczeń lekarskich związanych ze sportami indywidualnymi oraz zorganizowanymi, amatorskimi, jak i wyczynowymi. Dlaczego badania sportowe dla dzieci są tak istotne?

Zdolność sportowa musi zostać potwierdzona medycznie, sam zakres badań jest ustalany w zależności od dane dyscypliny. Badanie takie musi być przeprowadzone przez wszystkich, którzy chcą uprawiać sport kwalifikowany, czyli aktywnością fizyczną wiążącą się ze współzawodnictwem oraz prowadzoną przez upoważnione organy na przykład Polski Związek Sportowy. Obowiązek badań spoczywa ponadto na trenerach i instruktorach.

Ponadto lekarz podczas konsultacji (lub badań – zarówno wstępnych, jak i okresowych) może przepisać leki, wystawić zwolnienie, a nawet wystawić skierowanie, jeśli potrzebna będzie hospitalizacja.

Czym zajmuje się medycyna sportowa?

Uprawianie sportu wiąże się z korzyściami zdrowotnymi, niestety każdy z nas jest inny, toteż bywa, że lekarz może wykryć przeciwwskazania do uprawiania konkretnej dyscypliny sportu. Wiele osób zgłasza się do lekarza medycyny sportowej przed przygotowaniami do zawodów, gdy pragnie polepszyć swoje wyniki lub w sytuacji, gdy podczas uprawiania sportu odczuwają ból lub dyskomfort. Lekarz taki pomaga również wrócić do aktywności fizycznej po kontuzji.

Warto zaznaczyć, że zdolność sportowa, potwierdzona orzeczeniem przez lekarza, jest konieczna w przypadku zapisania się do klubu sportowego. W przypadku dzieci i młodzieży zaś jest niezbędna, jeśli rekrutują się do klas lub szkół sportowych, czy też kiedy wyjeżdżają na kolonie i obozy sportowe. Innymi słowy, to medycyna sportowa to dziedzina wiedzy lekarskiej stanowiąca o procesach, jakie zachodzą w organizmie na skutek aktywności fizycznej lub jej braku.

Jakie dyscypliny sportowe wymagają orzeczenia od lekarza medycyny sportowej?

Lekarz wydaje kwalifikację do uprawiania konkretnych dziedzin. Najlepiej zgłosić się na wizytę z myślą nie tyle, aby przyjść po zaświadczenie, ile żeby dowiedzieć się o ogólnym stanie zdrowia pociechy oraz upewnić, że jest ona całkowicie zdrowa lub że nie ma przeciwwskazań w szczególności do uprawiania:

·       Sztuk walki (aikido, judo, karate);

·       Zapasy;

·       Sporty drużynowe (piłka, koszykówka, siatkówka);

·       Sporty wodne (od pływania po żeglarstwo);

·       Sporty zimowe (łyżwiarstwo, narciarstwo, snowboarding);

·    Lekkoatletyka;

·   Jazda na rowerze;

Oczywiście oprócz dzieci dorośli także powinni się zbadać – ponownie nie tyle z myślą o tym, aby mieć na papierze pozwolenie na uprawianie sportu, ile przede wszystkim dla własnego bezpieczeństwa. Jest wiele dziedzin aktywności fizycznej uchodzące za sporty dużego ryzyka, a wręcz sporty ekstremalne takie jak wspinaczka czy nurkowanie.

Jak często przeprowadza się badania okresowe?

Zgodnie ze wspomnianym już rozporządzeniem ministra zdrowia na podstawie wcześniej zebranej dokumentacji medycznej oraz wyników badań lekarskich lekarz orzeka, czy sportowiec może uczestniczyć w sportach organizowanych przez związek sportu. Ponadto lekarz może skierować na dodatkowe badania diagnostyczne. Zanim rozporządzenie weszła w życie, obowiązywały badania, które w znikomym stopniu wpływały na bezpieczeństwo sportowców. Między innymi przeprowadzano badania laryngologiczne, czy okulistyczne. Odkąd zarządzenie weszło w życie, lekarz może jedynie zalecić wykonanie dodatkowych testów, jeśli uzna, że są istotne, biorąc pod uwagę charakter danej dyscypliny sportu.

Wcześniej badania okresowe trzeba było wykonywać co 6 miesięcy, natomiast od 2019, co 12 miesięcy. Z kolei osoby uprawiające sporty walki powinny co 24 miesiące odbyć badanie neurologiczne. Co 24 miesiące powinni też być badane osoby nurkujące (badanie spirometryczne). Natomiast dzieci i młodzież do 16 roku życia powinni być dodatkowo badani co 6 miesięcy. 

Warto też dodać, że orzeczenie potrzebne jest dzieciom i młodzieży przed ukończeniem 21. roku życia, którzy są sportowcami, a także starszych zawodników przed ukończeniem 23. roku życia, jeśli ci podczas uprawiania konkretnego sportu doznali urazów, stracili przytomność bądź gdy przechodzili choroby uniemożliwiające wzięcie udziału w zajęciach, bądź zawodach.

Jaki jest zakres badań u lekarza sportowego?

Jak wygląda pakiet badań z zakresu diagnostyki zdrowia dziecka chcącego ćwiczyć konkretną dyscyplinę sportu? Na pewno trzeba przygotować się na badania laboratoryjne, a więc morfologię z rozmazem, badanie poziomu glukozy, badanie ogólne moczu, badanie EKG (Elektrokardiografia), ciśnienie krwi, pomiar masy ciała oraz wzrostu. Jak zatem widać, wizyta jest w pełni bezpieczna i korzystna dla zdrowia dziecka.

Aby ocenić stan zdrowia dziecka i wykryć nieprawidłowości lekarz orzecznik potrzebuje podstawowych informacji. Warto dodać, że lekarz specjalista zajmujący się dziedziną medycyny sportowej powinien mieć wiedzę i doświadczenie wymagane w tej specjalizacji. Wizyta u lekarza wraz z badaniami wstępnymi nie powinny trwać długo, za to dadzą obraz wiedzy na temat zdrowia dziecka, pozwolą poznać przeciwwskazania do uprawiania sportu, wiedzę na temat lepszego przygotowania się do zawodów sportowych.