Dlaczego szachy to sport? Wyjaśniamy!

Piłka nożna, koszykówka czy siatkówka to dobrze znane dyscypliny sportowe. Czy szachy to sport? Międzynarodowy Komitet Olimpijski uznaję grę w szachy za sport. Dowiedz się dlaczego. 

Jak szachy stały się królewską grą?

Nie od samego początku szachy były traktowane jako sport, lecz jako umysłowe hobby, które rozładowywało stres i emocje. Oto krótka historia szachów.

Gra narodziła się około V wieku w Indiach, zdobywając niesamowitą popularność. Następnie została rozpowszechniona w innych zakątkach świata – Chinach, Japonii, Tajlandii oraz Persji, a w późniejszym czasie dotarła do Europu. Rozrzuconą po całym świecie grę w szachy zaczęto modyfikować. Zmieniono zasady i nazwy niektórych figur, ograniczono liczbę graczy do dwóch oraz zrezygnowano z korzystania kostki do gry. 

Prawdopodobnie szachy przywędrowały do Polski z Rusi lub dzięki Krzyżakom. Szybko zyskały uznanie wśród szlachty, magnatów oraz na dworze królewskim. Sam Jan Kochanowski wydał poemat heroikomiczny pt. „Szachy”, który do dzisiaj jest niezgłębioną skarbnicą wiedzą dla szachowych historyków. W 1835 roku opublikowany został pierwszy podręcznik do gry w szachy autorstwa Kazimierza Krupskiego. W Polsce od 1947 r. wydawany jest również miesięcznik „Szachy” i ukazuje się wiele książek o tematyce szachowej. 

Pierwszy oficjalny turniej szachowy rozegrano w 1851 roku w Londynie, w którym zwyciężył Adolf Anderssen. Od tamtego czasu najlepsi szachiści zaczęli stawać ze sobą w szranki. Obecnie co roku odbywa się około 300 międzynarodowych turniejów szachowych – najwięcej w Rosji i w Chinach. W 1999 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) uznał szachy za dyscyplinę sportową, a rok później szachy rozgrywane są w odrębnych zawodach jako dyscyplina olimpijska. 

Dlaczego szachy to dyscyplina sportu?

Uznanie szachów jako sportu nie było przypadkowe. Szachy to wysiłek intelektualny. Niektórzy mogą nie brać tego argumentu na poważnie, bowiem zawodnicy muszą siedzieć przez wiele godzin w jednej pozycji i myśleć, a nie biegać na czas, czy pokonać przeciwnika wykazując się umiejętnościami fizycznymi. 

Jak wspomnieliśmy, każdego roku, organizowane są setki turniejów szachowych. To właśnie podczas nich zaobserwować można wiele czynników świadczących o tym, szachy można uznać za sport. 

Po pierwsze gra w szachy to współzawodnictwo. Nawet kilkudziesięciu zawodników w różnym wieku rozgrywa między sobą partię, aby uzyskać jak największą liczbę punktów i zająć najwyższe miejsce w turnieju. Gracze siadają przy stolikach wyposażonych w szachownicę, bierki oraz zegar szachowy i rozpoczynają rozgrywkę. Wykonują posunięcia na zmianę, rozpoczynając od białych pionków. 

Szachy spełniają wymagania dyscypliny sportowej bowiem presja czasu oraz chęć rywalizacji sprawia, że nie są już zwykłą rozgrywką towarzyską. Pojawiają się emocje i stres – zawodowi szachiści muszą umieć nad nimi zapanować. W przeciwnym razie mogą wykonać nieostrożny ruch, który sprawi, że poniosą porażkę w danej partii. 

Brak elementu losowości to kolejny czynnik jasno wskazujący na to, że uznanie szachów jako dyscypliny sportowej było słuszne. W grze nie można liczyć na łut szczęścia. Liczą się umiejętności wśród graczy. Gra w szachy wymaga wielogodzinnych treningów, po to, aby osiągać coraz lepsze wyniki i uczyć się jak odczytywać ruchy przeciwnika, po to, by zdobyć nad nim przewagę. 

Największy dylemat w kwestii klasyfikowania szachów jako sportu jest to, że nie wymagają wysiłku fizycznego. W przypadku szachów śmiało stwierdzić można, że zamiast ćwiczeń fizycznych liczą się tutaj umiejętności psychofizyczne oraz sprawność intelektualna. Podsumowując, szachy są sportem umysłowym i powinny być traktowane jako dyscyplina sportowa. 

Dlaczego warto grać w szachy?

Nauka gry w szachy, zwłaszcza w przypadku dzieci to doskonała inwestycja w rozwój pamięci oraz wyobraźni przestrzennej u maluchów. Mimo dość prostych zasad ta gra rozbudza twórcze zdolności, zwiększa aktywność umysłową oraz poprawia logiczne myślenie. 

Szachy zawierają w sobie mnóstwo elementów wychowawczych. Po pierwsze uczą cierpliwości i pokory. Młody adept tej królewskiej gry przekona się na własnej skórze, że nie jest w stanie wygrywać wszystkich swoich partii. Nadejdą momenty, kiedy przegra, a to sprawia, że nabierze szacunku do swojego przeciwnika i do samego siebie. 

To nie wszystko, bowiem olimpiady szachowe i profesjonalne turnieje trwają nawet kilka dni. Przez ten cały okres czasu szachista musi umieć panować nad swoimi emocjami, być w pełni skupiony, wytrwały oraz cierpliwy. Te cechy przydają się w późniejszym dorosłym życiu. 

Szachy to również dobrze nagradzany wysiłek umysłowy. Na zwycięzców turniejów czekają atrakcyjne nagrody pieniężne. Nie ma jednakowej stawki za wygraną, bowiem jest ona zróżnicowana od skali, rangi zawodów i liczy uczestników. Dla przykładu organizator Mistrzostw Polski w Szachach Błyskawicznych Kobiet w 2023 roku zagwarantował pulę nagród finansowych w minimalnej wysokości 15 000 PLN i 5 000 PLN nagród rzeczowych. Najbogatszym szachistą jest Magnus Carlsen, który stał się milionerem głównie dzięki grze w klubach i rywalizacji w turniejach. Oczywiście szachiści jak i inni sportowcy zarabiają także na udziale w reklamach i sponsorowaniu produktów. 

Jak nauczyć się grać w szachy?

Już wiesz, dlaczego szachy to sport. Chciałby się nauczyć tej dyscypliny bądź zapisać swoją latorośl na szachy dla dzieci? Nic trudnego! Możesz zacząć swoją przygodę z zapoznaniem się z tutorialami online dotyczącymi gry w szachy, których nie brakuje w internecie.

W większych miastach organizowane są także kursy gry w szachy zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych. Możesz także poszukać instruktora gry w szachy, który udzieli Ci indywidualnych lekcji. Pod jego okiem z pewnością szybko opanujesz podstawowe zasady. 

Szachy powinny być uznawane za sport podobnie jak sporty samochodowe, biegi czy kolarstwo. Nie umniejszamy tej dziedzinie. Jeśli ktoś zapyta Cię, czy szachy to gra, to odpowiedz mu, że szachy to nie tylko gra, ale również pełnoprawny sport.